Strona Główna | Pierwsza Kadra Nurkowa

Powstanie Służby Nurków w Marynarce Wojennej II RP

W dniu 11 listopada 1918 r. po 123 latach niewoli Polska odzyskała niepodległość. Rozpoczął się proces wyznaczania granic państwa i budowy podstawowych instytucji administracji państwowej oraz infrastruktury zniszczonej latami zaborów i działaniami  wojennymi. Józef Piłsudski, mianowany 10 listopada 1918 r. na Naczelnika Państwa, swoim dekretem z dnia 28 listopada 1918 r. powołuje Polską Marynarkę Wojenną, co dało prawną podstawę utworzenia Sekcji Marynarki przy Ministerstwie Spraw  Wojskowych z siedzibą w Warszawie. W dniu 2 maja 1919 r. dekretem Rady Ministrów Sekcja Marynarki przekształcona została w Departament dla Spraw Morskich (DSM), który swoim działaniem objął całokształt spraw morskich, w tym marynarkę wojenną,
marynarkę handlową oraz porty i żeglugę. Z dniem 1 stycznia 1922 r. wprowadzono nową organizację Marynarki Wojennej w wyniku czego rozwiązano DSM i utworzono w to miejsce Kierownictwo Marynarki Wojennej.

Aż do ustaleń traktatu wersalskiego podpisanego 28 czerwca 1919 r. (ratyfikowanego 10 stycznia 1920 r.) Polska nie miała dostępu do morza. Dlatego pierwszy Port Wojenny Marynarki Wojennej utworzony został w Modlinie. Tam też kierowano marynarzy zgłaszających się do Wojska Polskiego.

Z chwilą odzyskania Torunia, w dniu 18 stycznia 1920 r., władze Polski rozpoczęły proces przejmowania ziem pomorskich (portów wiślanych i wybrzeża Bałtyku) od wycofujących się wojsk niemieckich. Proces ten zakończono 11 lutego 1920 r., kiedy ostatni żołnierze niemieccy opuścili Gdańsk. W dniu 10 lutego 1920 r. dowódca Frontu Pomorskiego generał Józef Haller wraz z przedstawicielami administracji państwowej dokonał w Pucku symbolicznych zaślubin Polski z Bałtykiem.

W Porcie Wojennym Modlin już w 1919 r. rozpoczęto przygotowania do powołania służby nurków Marynarki Wojennej. W dniu 15 grudnia 1919 r. komandor Witold Żelechowski złożył wniosek do Szefa DSM pułkownika Świrskiego o wyrażenie zgody na rozpoczęcie szkolenia nurkowego w MW oraz import sprzętu nurkowego z firmy Siebe Gorman & Co. Ltd. Wniosek rozpatrzono pozytywnie i rozkazem DSM z dnia 17 grudnia 1919 r., komandora Żelechowskiego, z dniem 1 stycznia 1921 r., przeniesiono do Dowództwa Wybrzeża Morskiego w Pucku z poleceniem zorganizowania i prowadzenia szkolenia nurków MW. Jednak z przyczyn praktycznych (brak odpowiedniej infrastruktury w Pucku) w dniu 1 stycznia 1921 r. podjęto decyzję o powołaniu Kierownictwa Robót Nurkowych i Szkoły Nurków w Porcie Wojennym Modlin. W dniu 1 lutego 1921 r. w PW Modlin utworzono Oddział Nurków, a 12 lutego 1921 r. – Szkołę Nurków. Komendantem obydwu jednostek mianowano komandora porucznika Witolda Żelechowskiego. Po trzech miesiącach (12 maja 1921 r.) Oddział i Szkołę Nurków przeniesiono do Portu Wojennego w Pucku.

Kadra nurkowa 1919-1939, której poświęcamy niniejszą wystawę, to ludzie, którzy czynnie uczestniczyli zarówno w walkach obronnych w latach 1918-1920, jak i w procesie tworzenia Marynarki Wojennej, w tym służby nurków. O ich czynach świadczą także wysokie odznaczenia wojskowe polskie i zagraniczne.

Dofinansowano ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2021 w ramach Programu Dotacyjnego „Niepodległa”